آتشکده ارفع‌ده سوادکوه، تنها آتشکده کاوش شده در استان مازندران، یکی از سایت‌های مهم تاریخی و مذهبی ایران به شمار می‌آید. این اثر ارزشمند نه تنها نشانه‌ای از حضور و نفوذ معماری ساسانیان در شمال ایران است، بلکه به عنوان سندی از باورها و آیین‌های این دوره، هویت فرهنگی منطقه را غنی‌تر کرده است.
بازدید از آتشکده ارفع ده سوادکوه، تنها آتشکده کاوش شده در مازندران - کانال امرداد در یوتیوب
معرفی روستای ارفع‌ده و آتشکده
ارفع‌ده، روستایی کوهستانی در ارتفاع ۱۵۶۰ متری از سطح دریا، از توابع بخش مرکزی شهرستان سوادکوه با فاصله ۱۵۰ کیلومتر تا تهران قرار دارد. در قلب این روستا، کاوش‌های باستان‌شناسی به کشف بنایی مذهبی منجر شد؛ بنایی که در مرکز خود آتشدانی با تزئینات گچی دارد و شواهد معماری و سفالین نشان می‌دهد تا قرن سوم هجری قمری مورد استفاده بوده است و تا آن زمان آتش این آتشکده روشن بوده.
ویژگی‌های معماری آتشکده
آتشکده ارفع‌ده با پلان چهارطاقی، معماری مذهبی خاص دوره ساسانی را نمایش می‌دهد. این بنا دارای سه تا چهار ورودی بوده، آتشدان گچی زیبایی در مرکز آن قرار داشته و گنبدی بر فراز آن نصب شده بود. دیواره‌ها و ستون‌ها با ملات سنگ و گچ ساخته شده‌اند و آجرهای قالب بزرگ که مشخصه دوران ساسانی است، در ساخت گنبد دیده می‌شود. این مجموعه شامل راهروی طواف، محل حضور موبدان، بخش تطهیر و اتاق‌های جانبی است که همگی در کاوش اخیر کشف شده‌اند.
اهمیت یافته‌های باستان‌شناسی
تا پیش از این، بسیاری از آتشکده‌های شمال ایران صرفاً بر اساس نام در متون تاریخی شناخته می‌شدند و شواهد معماری قابل توجهی در منطقه وجود نداشت. اما آتشکده تپه‌کلای ارفع‌ده نخستین آتشکده دوره ساسانی و پساساسانی است که مدارک کامل‌تری از کاربری آن به عنوان آتشکده ارائه می‌دهد و در فهرست آثار مذهبی پیش از اسلام ثبت شده است.
